Odleżyny - przyczyny, objawy, leczenie

Dodaj opinie

Odleżyny to typ ran, na który najbardziej narażone są osoby niemobilne i leżące. Kiedy słyszymy tę nazwę, od razu przychodzą nam na myśl nieprzyjemne skojarzenia. Nieleczone odleżyny przeradzają się bowiem w paskudne, trudno gojące się rany, które sprawiają ogromny ból. To jest jednak ich zaawansowana, przewlekła forma. Warto wiedzieć, że na początku ten typ rany przyjmuje zwodniczo łagodny wygląd. To, w czym kryje się największe niebezpieczeństwo, to to, jak szybko rana ta może przerodzić się w ostrą ranę o wysokim poziomie kolonizacji bakteryjnej. Czym są odleżyny, jak im przeciwdziałać i co zrobić, jeśli się pojawią? Na to i wiele innych pytań odpowiadamy w najnowszym wpisie.

Odleżyny – co to?

Ten typ ran najczęściej powstaje w wyniku tarcia i ucisku na skórę. Hamuje to prawidłowe krążenie i prowadzi do uszkodzeń skóry i tkanek miękkich. Najczęściej pojawiają się w punktach, na których opiera się ciężar ciała podczas leżenia/siedzenia. Jest to spowodowane między innymi tym, że skóra w tych miejscach jest cienka, a wystające kości ją naciągają. To poważny problem występujący u unieruchomionych osób, które nie mogą samodzielnie zmieniać pozycji.

Początkowo odleżyny wyglądają jak zwykłe zaczerwienienie skóry (często blednące pod wpływem nacisku, na przykład palca), nie można jednak lekceważyć takich zmian i od razu należy wprowadzić leczenie prewencyjne. Rozwój rany może bardzo szybko postąpić do przodu – skóra stanie się bolesna, spuchnięta, kolejnym procesem będzie jej pękanie i łuszczenie się. Im dłużej krew nie dociera do komórek, tym większe ryzyko, że pojawią się owrzodzenia i martwica, a także niebezpieczne zakażenia bakteryjne. Może to doprowadzić do zagrażającej życiu sepsy. W miarę rozwoju rany, może ona zacząć obejmować stawy, mięśnie i kości. Odleżyny można bowiem podzielić na 4 stopnie, klasyfikowane według stopnia uszkodzenia ciała.

Cztery główne stopnie odleżyn (skala Torrance’a):

Stopień I:

skóra jest zaczerwieniona, ale nieuszkodzona. Zaczerwienienie blednie pod naciskiem. Mogą wystąpić obrzęk, bolesność, ciepło w miejscu odleżyny i lekka zmiana struktury skóry (skóra jest bardziej twarda lub miękka niż otaczające tkanki).

Stopień II:

obejmuje częściową utratę ciągłości skóry, która może obejmować naskórek i/lub skórę właściwą. Pojawiają się otwarte rany, które wyglądają jak płytkie owrzodzenia z różowo-czerwonym dnem. Na tym etapie mogą pojawić się pęcherze wypełnione płynem surowiczym.

Stopień III:

skóra jest całkowicie zniszczona w miejscu odleżyny, sięgając aż do tkanki podskórnej i tworząc głębokie owrzodzenia. Można zauważyć martwicze tkanki lub żółty, martwiczy materiał. Rana może być zainfekowana, co może powodować wyciek ropy i nieprzyjemny zapach.

Stopień IV:

najcięższy stopień odleżyn, z całkowitą utratą grubości skóry i uszkodzeniem mięśni, ścięgien i kości. Rany są głębokie, często z widoczną tkanką martwiczą (czarna, sucha) lub wysiękiem ropnym. Bardzo często towarzyszy temu poważna kolonizacja bakteryjna.

Odleżyny – przyczyny powstawania:

Istnieją czynniki przyczyniające się do powstawania tych trudno gojących się ran. To nie tylko nacisk i tarcie wynikające z unieruchomienia osoby niemobilnej i braku regularnej zmiany pozycji leżącego, które prowadzą do zaburzenia przepływu krwi. Odleżyny mogą powstawać także wskutek narażenia skóry na wilgoć. Wilgoć z potu, moczu lub kału może zmiękczyć skórę, czyniąc ją bardziej podatną na uszkodzenia.

Co więcej, wpływ na powstawanie odleżyn może mieć także nieodpowiednia dieta i odwodnienie organizmu. W szczególności warto mieć na uwadze to, że brak białka, witamin i minerałów osłabia skórę i tkanki. To z kolei czyni ją bardziej podatną na uszkodzenia.

Choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy choroby układu krążenia, upośledzają przepływ krwi i gojenie się ran. To oczywiście także może zwiększać ryzyko powstawania odleżyn. Podobnie niebezpieczeństwo stanowią degeneracje neuropatyczne, które powodują brak czucia – mogą prowadzić do braku dostatecznej świadomości poziomu uszkodzeń skóry.

Wpływ na powstawanie odleżyn ma także wiek osoby narażonej na ich powstanie. Warto bowiem wiedzieć, że skóra osób starszych jest mniej elastyczna, cieńsza i bardziej delikatna. Co więcej, u osób starszych występuje słabsze krążenie. To wszystko zwiększa ryzyko powstawania odleżyn.

Odleżyny – jak im przeciwdziałać?

Odpowiednia profilaktyka jest tu kluczowa. Zapobieganie wymaga kompleksowego podejścia, które uwzględnia zarówno specjalistyczne wyposażenie, regularną zmianę pozycji, odpowiednią pielęgnację skóry, jak i właściwe nawodnienie i dietę. Dzięki temu można skutecznie chronić bliską osobę przed tym bolesnym i niebezpiecznym problemem. Poniżej przedstawiamy listę porad/zasad działania, które w tym pomogą:

Zakup specjalistycznego materaca przeciwodleżynowego, który odciąża ciało i zmniejsza nacisk na miejsca narażone na powstawanie odleżyn.
Regularne zmienianie położenia bliskiej osoby, nawet w nocy, jeśli chory jest niemobilny. Jednakże należy to robić w odpowiedni sposób. Ważne jest układanie ciała chorego w wygodnej pozycji, tak aby skóra nie była naciągnięta.
Wspomaganie się specjalnymi akcesoriami, które pomagają odciążać poszczególne części ciała. Można używać specjalistycznych poduszek, ochraniaczy i innych środków, które mogą pomóc zmniejszyć ryzyko powstawania odleżyn.
Regularna kontrola stanu skóry – codzienne sprawdzanie skóry w miejscach narażonych na powstawanie odleżyn pozwoli szybko zauważyć pierwsze objawy i zapobiec ich pogłębianiu się.
Dokładnie osuszanie ciała chorego po myciu pozwoli zapobiec wilgoci i podrażnieniom skóry.
Korzystanie ze środków chłonnych i produktów pielęgnacyjnych dostosowanych do potrzeb skóry osób z inkontynencją (nietrzymaniem moczu).
Zadbanie o odpowiednia dietę – należy zapewnić choremu kaloryczne i wysokobiałkowe posiłki, szczególnie jeśli osoba starsza lub chora nie ma apetytu. Trzeba także zadbać o odpowiednie nawodnienie, aby wspomóc krążenie i zapobiec powstawaniu odleżyn.

Odleżyny – co zrobić, jak się pojawią?

Przede wszystkim należy mieć na uwadze to, że nie można takich zmian lekceważyć. Co jednak zrobić, jeśli mimo odpowiedniego dbania o skórę, pojawi się na niej odleżyna?

Podstawą powinna być konsultacja lekarska. Leczenie odleżyn wymaga bowiem podjęcia odpowiedniego, często wielodyscyplinarnego leczenia – zwłaszcza w przypadku zaawansowanych zmian w ranie. Lekarz pomoże dobrać specjalistyczne opatrunki, które wspomogą proces gojenia rany.

Należy także zadbać o odpowiednie oczyszczanie skóry i regularnie sprawdzać stan odleżyn, aby monitorować postępy w gojeniu i szybko reagować na wszelkie zmiany lub pogorszenie stanu. To, jak postępować z raną (w jaki sposób ją oczyszczać i zmieniać opatrunki) najlepiej skonsultować z lekarzem lub pielęgniarką lub korzystać przy tym z pomocy służby medycznej.

Podsumowując, profilaktyka i leczenie odleżyn we wczesnym etapie są kluczowe dla zapobiegania poważnym komplikacjom i dla poprawy komfortu życia pacjentów.

Zapraszamy do zapoznania się z listą specjalistycznych opatrunków dostępnych w naszym sklepie, których właściwości wspomagają proces gojenia ran.