Dofinansowanie
Ta choroba nie ma wiele przyczyn, choć wszystkie typy cukrzycy są związane z produkcją enzymu odpowiadającego za przyswajanie glukozy przez organizm – insuliny. Osoby chore nie zawsze dowiadują się na czas o przyczynach złego samopoczucia. Czasem jej pierwsza manifestacja może okazać się niebezpieczna dla życia. Funkcjonowanie z cukrzycą wymaga stałej kontroli, radykalnej zmiany nawyków oraz świadomości własnego stanu. Dlatego warto poznać ją bliżej i znaleźć odpowiedź na kilka nurtujących pytań.
Spis treści poradnika:
- Typy cukrzycy
- Insulina – nadmiar / niedobór
- Objawy 1 i 2 typu
- Powikłania cukrzycowe
- Jak żyć z cukrzycą typu 2?
- Podsumowanie
Dwa czy trzy typy cukrzycy?
Medycyna wyodrębnia dwa zasadnicze rodzaje cukrzycy, czasem dodając osobno wersję ciążową, której skutki mogą być niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka. Wszystkie łączy zaburzenie działania insuliny, która odpowiada za poziom glukozy we krwi. Niezależnie od przyczyn prawidłowa wartość cukru powinna wynosić do 100 mg/dL. Pomiędzy 100 a 125 zaczyna się stan przedcukrzycowy, zaś 126 oznacza już początki cukrzycy. Jak może dojść do takiego stanu?
Typ 1. Możesz odziedziczyć zagrożenie
Cukrzyca typu 1 występuje w 10% przypadków zachorowań. Jest uwarunkowana genetycznie – osoby dziedziczące skłonność do dysfunkcji trzustki na skutek chorób wirusowych i autoimmunologicznych stopniowo tracą zdolność do produkcji insuliny. Statystycznie najczęściej dochodzi do tego, w wieku około 20 lat, najczęściej jesienią i zimą, gdy organizm narażony jest na osłabienie. Objawy cukrzycy pojawiają sią nagle, a chorzy z jej podejrzeniem trafiają na oddział w stanie śpiączki ketonowej.
Uważaj na nadmiar cukru w diecie i brak ruchu, czyli jak zapobiegać cukrzycy typu 2
Siedzący tryb życia, dieta z wysoką ilością cukrów prostych, otyłość – to prosta droga do sytuacji, w której pojawią się objawy cukrzycy typu 2. Wysoki poziom glukozy we krwi prowadzi do zaburzeń gospodarki insulinowej w organizmie, przez co nawet najmniejszy kolejny wzrost tego poziomu staje się niebezpieczny dla życia i zdrowia. To mechanizm błędnego koła, z którego trudno się wydostać, a po jakimś czasie staje się to w ogóle niemożliwe.
Niebezpieczna hiperglikemia dla matek w ciąży
Fachowcy wyróżniają dodatkowo objawy cukrzycy typu 3. Pojawia się ona u kobiet w ciąży, najczęściej ustaje po połogu. Rozpoznana i poddana kontroli nie musi przynieść negatywnych skutków. Rozpoznaje się ją ją po nagłym pojawieniu się w ciąży u Pań, które wcześniej nie miały żadnych symptomów hiperglikemii. Jej przyczyną jest nadmiar hormonów produkowanych przez łożysko, co w pewnych przypadkach uniewrażliwia narządy na insulinę.
Strategiczna fabryka insuliny, czyli wszystko zaczyna się w trzustce
Zbyt wysoki poziom cukru we krwi zaczyna się od kłopotów z produkcją lub przyswajaniem insuliny – hormonu produkowanego w trzustce przez komórki beta. Wyobraź sobie, że to fabryka insuliny i przyjrzyj się trzem zupełnie różnym przyczynom zaburzeń w organizmie.
Brak insuliny, czyli pożar w fabryce
Pamiętasz o przyczynie dziedzicznej cukrzycy typu 1? Czynniki nabyte, takie jak wirusy i choroby autoimmunologiczne stopniowo niszczą komórki beta. To jak pożar fabryki, która nigdy nie zostanie odbudowana. Osoby, które mają objawy cukrzycy typu 1, do końca życia muszą przyjmować insulinę farmaceutyczną.
Insulinooporność – kiedy dostawca nie chce wziąć towaru do magazaynu
Inaczej sprawa przedstawia się, gdy pojawia się cukrzyca typu 2 lub 3. Objawy są podobne, jednak powód hiperglikemii, czyli nadmiaru glukozy we krwi zupełnie inny. Produkcja insuliny powinna być wprost proporcjonalna do ilości cukru. Jeśli ktoś w niekontrolowany sposób obciąża swój organizm glukozą, trzustka wytwarza dużo więcej insuliny. W tkankach pojawia się insulinooporność. Pewien mechanizm każe komórkom odczytać nadmiar enzymu jako zagrożenie, więc blokują one dostęp do swojego wnętrza. To tak, jakby fabryka produkowała jak szalona, a właściciele magazynów odmawiali przyjęcia towaru. Nieprzyjęta glukoza pozostaje we krwi, a komórki beta zużywają się przez nadprodukcję insuliny.
Względny niedobór insuliny. Fabryka nie nadąża z produkcją
Trzeci mechanizm jest po części podobny do drugiego. Tutaj komórki uaktywniają insulinę. Jednak wystarczy popić słodkie ciastko kolorowym napojem gazowanym, by stale rosnący poziom glukozy znów kazał fabryce produkować insulinę ponad możliwości. Do czego doprowadzi nieograniczony popyt? Wytwórnia ma ograniczone moce, stale produkuje, jednak nie zaspokoi potrzeb odbiorców. Tworzy to efekt stałego niedoboru insuliny wobec nadmiaru cukrów prostych. Komórki beta tracą moc prawidłowego działania, a organizm pozostaje z zepsutym mechanizmem przyswajania glukozy.
Cukrzyca – objawy typu 1 i 2
Jak rozpoznać stan przedcukrzycowy lub wszystkie typy cukrzycy? Najlepiej regularnie badać poziom glukozy we krwi. Jednak nieczęsto zdarza się, by ktoś pilnował tego profilaktycznie. Dlatego należy wyczulić się na symptomy, zwłaszcza w przypadku osób otyłych i mało aktywnych, a także dzieci, których rodzice przechodzą typ 1. Przeważnie objawy cukrzycy typu 1, 2 i 3 są podobne. Zaczyna się od spadku masy i zwiększonego łaknienia (wyraźne przy typie 2), następnie mogą pojawić się nudności, zmęczenie i stan charakterystycznego osłupienia (chory na cukrzycę potrafi nagle zamienić się w słup soli).
Przyspieszony oddech i zapach acetonu, czyli śpiączka ketonowa
Jak niebezpieczna jest cukrzyca? Objawy typu 1 są trudniej rozpoznawalne, a sama choroba pojawia się stopniowo. Często chorzy dowiadują się o swoim stanie, gdy pojawia się groźna kwasica ketonowa i taka sama postać śpiączki. Jej charakterystyczne objawy to płytki, dyszący oddech i wyraźny zapach acetonu wydobywający się z ust.
Nudności, osłupienie, zmęczenie plus śpiączka osmolarna
W częściej występującej cukrzycy nabytej (typ 2) również pojawia się śpiączka, ale o charakterze osmolarnym, związanym z zaburzeniami przewodzenia krwi z powodu nadmiaru glukozy. Ponieważ wcześniej pojawia się dużo innych sygnałów, rozstrzygającym rozpoznaniem może być badanie poziomu cukru.
Powikłania cukrzycowe
Gdy choroba zostanie rozpoznana, wiele osób szuka informacji, jak żyć z cukrzycą typu 1 lub 2? Najważniejsza jest świadomość niebezpiecznych skutków, które dotykają wielu układów organizmu: wpływają na wzrok, układ nerwowy, krążenie, nerki czy gospodarkę hormonalną. U podstaw powikłań leży jeden dysfunkcyjny mechanizm: glikacja białek.
Jak objawia się glikacja białek?
Na skutek nadmiaru glukozy węglowodany łączą się z białkami, co upośledza ich normalne funkcje. Na przykład, białka erytrocytów gorzej łączą się z tlenem, a że odpowiadają za dostarczanie go z krwią do wszystkich układów, skutkuje to niedotlenieniem. Upośledzenie antytrombiny III odpowiedzialnej za fibrynolizę, czyli między innymi rozpuszczanie skrzepów, daje podwyższone ryzyko zakrzepicy, zatoru lub udaru.
Retinopatia cukrzycowa, neuropatie i angiopatie
Dlatego lista powikłań cukrzycowych jest bardzo długa i zawiera poważne komplikacje. To m.in.: retinopatia (poważne zaburzenia widzenia i zagrożenie ślepotą), neuropatie i angiopatie (krążenie) czy nefropatie (zaburzenia pracy nerek). Dlatego kluczową sprawą po stwierdzeniu cukrzycy jest kontrola hiperglikemii i całkowita zmiana trybu życia.
Cukrzyca typu 2 – objawy i powikłania skórne
Gdy pojawia się cukrzyca typu 2, objawy skórne (a właściwie powikłania na skutek cukrzycy) budzą największe obawy. Rzeczywiście, stan hiperglikemii i glikacja białek niszczą zakończenia nerwów w skórze. Zaburzona zostaje praca mikronaczyń, obniża się produkcja kolagenu, dlatego najmniejsze skaleczenia i zmiany skórne stają się poważnym problemem.
Co to jest stopa cukrzycowa?
Przewlekłe objawy skórne niekontrolowanej cukrzycy typu 2 ogniskują się w dłoniach i zwłaszcza stopach. Złe ukrwienie i zaburzenia odczuwania (pierwszy objaw to mrowienie i drętwienie kończyn, które przechodzi w utratę czucia typu „skarpetki” i „rękawiczki”) prowadzą do powstawania licznych, trudno gojących się ran. W najcięższych przypadkach stopa cukrzycowa kończy się martwicą i amputacją.
Jak żyć z cukrzycą typu 2?
Stało się – u Ciebie lub kogoś z Twoich bliskich rozpoznano przewlekłą hiperglikemię. Co robić? Jak leczyć cukrzycę typu 2? W tym wypadku organizm może produkować jeszcze insulinę, więc możliwa jest terapia farmakologiczna. Zapewne specjalista przepisze leki uwrażliwiające tkanki na insulinę, poprawiające transport, zmniejszające wchłanianie glukozy w jelicie. Jednak cukrzyca bezwzględnie wymaga samokontroli i aktywnej postawy chorego.
Dieta, kontrola cukru i nowy tryb życia
Po przeprowadzeniu badań lekarz określi, w jaki sposób chory będzie musiał samodzielnie mierzyć poziom cukru i dostarczać brakującą insulinę. Ale przede wszystkim wymaga to radykalnej zmiany diety i aktywności, co w przypadku osób, które do tej pory nie dbały o zdrowe życie, może być problematyczne. Oprócz większej niż dotychczas aktywności fizycznej podstawą życia z cukrzycą jest odpowiednia dieta, całkowicie pozbawiona przetworzonej żywności, słodyczy, białego pieczywa i słodzonych napojów. W zamian powinny się w niej pojawić większe ilości warzyw i pieczywa wieloziarnistego.
Jakie owoce przy cukrzycy typu 2?
Owoce również zawierają cukry, ale warto urozmaicić nimi dietę cukrzyka. Zawierają przede wszystkim fruktozę, która i tak po rozkładzie dostarczy do organizmu glukozę, jednak liczy się czas, w jakim ten rozkład następuje. Dlatego lista owoców odpowiednich w diecie cukrzycowej zawiera żywność ze wskazaniem: grejpfrut, malina, gruszka, śliwka, czarna porzeczka, truskawka, agrest, czereśnia, brzoskwinia, mandarynka. Z warzyw najlepsze będą burak, kapusta, cebula, marchew, ogórek, papryka, por, pomidor, sałata. Do tego orzechy, chleb razowy i żytni oraz obowiązkowa herbata zamiast słodzonych soków.
Jak używać glukometru i sprzętu do insulinoterapii?
W naszej ofercie znajdziesz sprzęt i akcesoria niezbędne do życia z cukrzycą na co dzień. Pomiary poziomu cukru zapewnią glukometry z wymiennymi lancetami, które pozwalają przeprowadzić je w komfortowy, bezbolesny sposób. Również samodzielne podawanie insuliny wymaga specjalistycznego sprzętu, w tym jednorazowych igieł. Przy wykonywaniu tych czynności powinno się bezwzględnie stosować do zaleceń lekarza prowadzącego.
Naucz się funkcjonować z cukrzycą na co dzień!
Cukrzyca to poważna, przewlekła choroba, której skutki mogą okazać się bardzo poważne. Jednak odpowiednio przebadany pacjent, który wdroży w życie szczegółowe zalecenia diabetologa, a przede wszystkim zmieni styl życia i odżywiania, ma ogromną szansę na normalne, codzienne funkcjonowanie. Rozpoznanie objawów cukrzycy zmienia każdy dzień, jednak nie musi być powodem do rezygnacji z codziennej aktywności. Spróbuj oswoić i pokonać to schorzenie odpowiednim nastawieniem oraz determinacją.
